ARZI KANBER HİKAYESİ'NİN IRAK TÜRKMENLERİ ARASINDA TESPİT EDİLEN YENİ BİR VARYANTI'NIN İNCELENMESİ ANALYZING A NEW TEXT OF " ARZO AND QENBER "TALE AMONG IRAQI TURKMENS
Keywords:
Irak Türkmenleri, Tuzhurmatı, Arzı Kanber, Halk Hikayesi, Halk Edebiyatı,, Iraqi Turkmens , Tuz Khormato, Arzo and Qenber, folk literature .Abstract
Öz
Arzı Kanber/Kamber hikayesi Anadolu, Rumeli, Azerbaycan, Türkmenistan ve Irak gibi Türk dünyasının birçok yerinde birden fazla varyantı bulunan, çok sevilen ve yaygın olarak anlatılan aşk ve dramatik maceralı bir halk hikayesidir. Türk halk hikayelerinin en popüler olanlarından biri sayılan Arzı Kanber/Kamber hikayesi, Anadolu'nun birçok yöresinde bilinmesine rağmen Irak Türkmenleri arasında daha çok sevildiği ve yaygın olarak anlatıldığı tespit edilen birden fazla varyantından da görülebilir. Irak Türkmenleri arasında günümüze kadar hikayenin iki varyantı tespit edilmiştir. Burada hikayenin Türkmen ilçelerinden Tuzhurmatı ilçesinden derlenmiş ve el yazması ile yazılmış; Latin harflerine aktarılmamış ve incelenmemiş bir varyantı ele alınmıştır. Varyantın epizot sırası ve motifleri tespit edildikten sonra, daha önce tespit edilen diğer iki varyantla mukayese edilmiş ve metni Irak Türkmen Türkçesinin Tuzhurmatı ilçesinin ağız özelliği muhafaza edilerek Latin harflerine aktarılmıştır.
Abstract
" Arzo and Qenber " tale is considered one of the most well-known and widespread folktales. Many texts of " Arzo and Qenber " were written down in Anatolia, Rome, Turkistan, Azerbaijan and Iraq. It talks about a tragic love story. It is one of the most famous Turkish folktales and very popular in several places in Anatolia. Also, it is common, popular and prevalent among Iraqi Turkmens and this can be seen through the several textual copies of " Arzo and Qenber ".
In this paper , we deal with a new text of this tale which was written by hand and was transferred into Latin letters .Then , we analyze it and figure out its techniques and motifs and make a comparison between it and the two other recorded texts which were written by Iraqi Turkmens, Beside, at this new text has not been discussed before .
References
2. ARIKAN Metin-BAYRAKDARLAR Tuğba (2012) tarafından hazırlanan "Arzu İle Kamber Hikayesinin Nevşehir Varyantları ile Azerbaycan Varyantının Mukayesesi", 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri, 5. Cilt, Nevşehir: Nevşehir Üniversitesi Yayınları, 2012, s.175-197.
3. ALİ, Muhsin Hasan. Arzı Kanber Tuzhurmatı İlçesinde. Bağdat. Darül Mamura Basın Yayınevi, 2015.
4. BAYATLI, Necdet Yaşar. "Türk Halk Hikayelerinden Arzı Kamber (Arzı Qamber) Hikayesi'nin Kerkük ve Tuzhurmatı Varyantlarının Mukayesesi (İnceleme ve Metin)", Milli Folklor, 82 (Yaz 2009):122-139.
5. BENDEROĞLU Abdülletif Irak Türkmen Folklorundan Örnekler. Bağdat: Irak Kültür ve Tanıtma Bakanlığı, Türkmen Kültür Müdürlüğü Yayınları, 1993.
6. BULUÇ, Saadettin. "Kerkük Ağzına Gِre Arzu ile Kamber Masalı", Türk Dil Kurumu Belleten, Ankara (1975-1976)
7. DAKUKİ, İbrahim. Irak Türkmenleri, Dilleri, Tarihleri ve Edebiyatları, Ankara: Güven Matbaası, 1970.
8. KETENE, Cengiz. Kerkük Halk Edebiyatından Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 1990.
9. OĞUZ, M. Öcal vd. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: 7.Baskı, Grafikler Yayınları 2010.
10. MERDAN, Muhammet Min el-Hikayat eş'şabiye el-Turkumaniye Hikayet Arzi ve Kamber Ma Dirasa fi Dav' el-Menhec el-morfoloji. Musul: İntisar Matbaası, 2008.
11. TERZİBAŞI Ata. Arzı Qmaber Matalı, Bağdat: 1964
12. TERZİBAŞI Ata. Arzı-Gamber Matalı/ Kerkük Halg Destanı Bakü: 1971a.
13. TERZİBAŞI Ata. Arzı Kamaber Matalı Kerkük Varyantı, İstanbul: Fatih Matbaası, 1971b
14. ŞİMŞEK, Esma. "Arzu ile Kamber Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma". Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi 1987.
